შენობაში ჰაერის დაბინძურება გამოწვეულია მყარი საწვავის წყაროების - როგორიცაა შეშა, მოსავლის ნარჩენები და ნაკელი - დაწვით საჭმლის მომზადებისა და გათბობისთვის.
ასეთი საწვავის წვა, განსაკუთრებით ღარიბ ოჯახებში, იწვევს ჰაერის დაბინძურებას, რაც იწვევს სასუნთქი გზების დაავადებებს, რამაც შეიძლება ნაადრევი სიკვდილი გამოიწვიოს. ჯანმო შენობაში ჰაერის დაბინძურებას „მსოფლიოში გარემოსდაცვითი ჯანმრთელობისთვის ყველაზე დიდ რისკს“ უწოდებს.
შენობაში ჰაერის დაბინძურება ნაადრევი სიკვდილის ერთ-ერთი მთავარი რისკ-ფაქტორია
ღარიბ ქვეყნებში ჰაერის დაბინძურება ნაადრევი სიკვდილის წამყვანი რისკ-ფაქტორია
შიდა ჰაერის დაბინძურება მსოფლიოში ერთ-ერთი უდიდესი გარემოსდაცვითი პრობლემაა, განსაკუთრებით...მსოფლიოში ყველაზე ღარიბირომლებსაც ხშირად არ აქვთ წვდომა სუფთა საწვავზე საჭმლის მოსამზადებლად.
ისდაავადებათა გლობალური ტვირთიარის სამედიცინო ჟურნალში გამოქვეყნებული მასშტაბური გლობალური კვლევა სიკვდილისა და დაავადების გამომწვევი მიზეზებისა და რისკ-ფაქტორების შესახებ.ლანცეტი.2რისკ-ფაქტორების ფართო სპექტრით გამოწვეული სიკვდილიანობის წლიური რაოდენობის ეს შეფასებები აქ არის წარმოდგენილი. ეს დიაგრამა ნაჩვენებია გლობალური ჯამური მაჩვენებლისთვის, მაგრამ მისი შესწავლა შესაძლებელია ნებისმიერი ქვეყნის ან რეგიონისთვის „ქვეყნის შეცვლის“ გადამრთველის გამოყენებით.
შენობაში ჰაერის დაბინძურება მსოფლიოში სიკვდილიანობის რამდენიმე წამყვანი მიზეზის რისკ-ფაქტორია, მათ შორის გულის დაავადებების, პნევმონიის, ინსულტის, დიაბეტისა და ფილტვის კიბოს.3დიაგრამაზე ვხედავთ, რომ ეს მსოფლიოში სიკვდილის ერთ-ერთი წამყვანი რისკ-ფაქტორია.
მისი თქმითდაავადებათა გლობალური ტვირთიკვლევამ აჩვენა, რომ ბოლო წელს 2313991 გარდაცვალების შემთხვევა შენობაში დაბინძურებას მიეწერება.
რადგანაც შიდა ჰაერის დაბინძურების შესახებ IHME მონაცემები უფრო ახალია, ჩვენ ძირითადად IHME მონაცემებს ვეყრდნობით შენობაში ჰაერის დაბინძურების შესახებ ჩვენს ნაშრომში. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ჯანმო აქვეყნებს შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის გაცილებით დიდ რაოდენობას. 2018 წელს (უახლესი ხელმისაწვდომი მონაცემებით) ჯანმო-მ სიკვდილიანობის 3.8 მილიონი შემთხვევა შეაფასა.4
შენობაში ჰაერის დაბინძურების ჯანმრთელობაზე ზემოქმედება განსაკუთრებით მაღალია დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში. თუ ინტერაქტიულ დიაგრამაზე დაბალი სოციოდემოგრაფიული ინდექსის მქონე ქვეყნების დაყოფას – „დაბალი SDI“ – დავაკვირდებით, დავინახავთ, რომ შენობაში ჰაერის დაბინძურება ერთ-ერთი ყველაზე უარესი რისკ-ფაქტორია.
შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის გლობალური განაწილება
მსოფლიოში სიკვდილიანობის 4.1% შენობაში ჰაერის დაბინძურებას უკავშირდება.
ბოლო წელს, შენობაში ჰაერის დაბინძურება დაახლოებით 2313991 გარდაცვალების მიზეზი გახდა. ეს ნიშნავს, რომ გლობალური სიკვდილიანობის 4.1%-ის მიზეზი შენობაში ჰაერის დაბინძურება იყო.
ამ რუკაზე ჩვენ ვხედავთ მსოფლიოში შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული ყოველწლიური სიკვდილიანობის წილს.
როდესაც დროთა განმავლობაში ან ქვეყნებს შორის ვადარებთ შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის წილს, ჩვენ არა მხოლოდ შენობაში ჰაერის დაბინძურების მასშტაბებს, არამედ მის სიმძიმესაც ვადარებთ.კონტექსტშისიკვდილის სხვა რისკ-ფაქტორების შესახებ. შენობაში ჰაერის დაბინძურების წილი დამოკიდებულია არა მხოლოდ იმაზე, თუ რამდენი ადამიანი იღუპება ნაადრევად ამ დაბინძურებისგან, არამედ იმაზეც, თუ კიდევ რა დაავადებებით იღუპებიან ადამიანები და როგორ იცვლება ეს.
როდესაც შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გარდაცვლილთა წილს განვიხილავთ, მაჩვენებლები მაღალია სუბსაჰარის აფრიკის ყველაზე დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, მაგრამ მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება აზიის ან ლათინური ამერიკის ქვეყნებისგან. იქ შენობაში ჰაერის დაბინძურების სიმძიმე - გამოხატული სიკვდილიანობის წილით - შენიღბულია დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში სხვა რისკ-ფაქტორების როლით, როგორიცაა დაბალი ხელმისაწვდომობა.უსაფრთხო წყალი, ღარიბისანიტარიადა დაუცველი სექსი, რომელიც რისკ-ფაქტორიააივ ინფექცია/შიდსი.
სიკვდილიანობის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებშია
შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის მაჩვენებლები გვაძლევს ქვეყნებსა და დროთა განმავლობაში მისი სიკვდილიანობაზე ზემოქმედების განსხვავებების ზუსტ შედარებას. ადრე შესწავლილი სიკვდილიანობის წილისგან განსხვავებით, სიკვდილიანობის მაჩვენებლებზე გავლენას არ ახდენს ის, თუ როგორ იცვლება სიკვდილის სხვა მიზეზები ან რისკ-ფაქტორები.
ამ რუკაზე ჩვენ ვხედავთ მთელ მსოფლიოში შენობის შიდა ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის მაჩვენებლებს. სიკვდილიანობის მაჩვენებელი ზომავს სიკვდილიანობის რაოდენობას ყოველ 100 000 ადამიანზე კონკრეტულ ქვეყანაში ან რეგიონში.
ცხადი ხდება ქვეყნებს შორის სიკვდილიანობის მაჩვენებლებს შორის დიდი განსხვავებები: მაჩვენებლები მაღალია დაბალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, განსაკუთრებით სუბსაჰარის აფრიკასა და აზიაში.
შეადარეთ ეს მაჩვენებლები მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნების მაჩვენებლებს: ჩრდილოეთ ამერიკაში სიკვდილიანობის მაჩვენებელი 100 000 მოსახლეზე 0.1-ზე ნაკლებია. ეს სხვაობა 1000-ჯერ მეტია.
ამრიგად, შენობაში ჰაერის დაბინძურების საკითხს აშკარა ეკონომიკური განშტოება აქვს: ეს არის პრობლემა, რომელიც თითქმის მთლიანად აღმოიფხვრა მაღალი შემოსავლის მქონე ქვეყნებში, მაგრამ კვლავ დიდ გარემოსდაცვით და ჯანმრთელობის პრობლემად რჩება დაბალი შემოსავლების მქონე ადამიანებში.
ამ ურთიერთობას ნათლად ვხედავთ, როდესაც სიკვდილიანობის მაჩვენებელს შემოსავლის მიმართ გრაფიკში ვასახავთ, როგორც ეს ნაჩვენებია.აქარსებობს ძლიერი უარყოფითი კავშირი: სიკვდილიანობის მაჩვენებელი მცირდება ქვეყნების მდიდრების ზრდასთან ერთად. ეს ასევე მართალია, როდესაცგააკეთე ეს შედარებაუკიდურესი სიღარიბის მაჩვენებლებსა და დაბინძურების ეფექტებს შორის.
როგორ შეიცვალა დროთა განმავლობაში შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობა?
მსოფლიოში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული ყოველწლიური სიკვდილიანობა შემცირდა
მიუხედავად იმისა, რომ შენობაში ჰაერის დაბინძურება კვლავ სიკვდილიანობის ერთ-ერთი წამყვანი რისკ-ფაქტორია და დაბალი შემოსავლების მქონე ადამიანებში ყველაზე დიდი რისკ-ფაქტორი, ბოლო ათწლეულების განმავლობაში მსოფლიომ მნიშვნელოვანი პროგრესი განიცადა.
გლობალურად, 1990 წლიდან მნიშვნელოვნად შემცირდა შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული ყოველწლიური სიკვდილიანობის რიცხვი. ამას ვიზუალიზაციაში ვხედავთ, რომელიც ასახავს გლობალურად შენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული ყოველწლიური სიკვდილიანობის რაოდენობას.
ეს ნიშნავს, რომ მიუხედავად გაგრძელებისამოსახლეობის ზრდაბოლო ათწლეულების განმავლობაში,სულშენობაში ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული სიკვდილიანობის რიცხვი კვლავ შემცირდა.
მობრძანდით https://ourworldindata.org/indoor-air-pollution-დან
გამოქვეყნების დრო: 2022 წლის 10 ნოემბერი